Belgiës fiscale uitdaging: lessen uit eerdere consolidaties
5 min
België staat voor een grote fiscale uitdaging om zijn primair tekort binnen vier jaar met 3% van het bbp te verlagen. Historische voorbeelden uit EU- en OESO-landen tonen aan dat consolidatie op basis van uitgaven het doeltreffendst is en achteraf vaak tot een sterkere groei leidt. België kan uit deze patronen leren, maar de implementatie zal moeilijk zijn.
Fiscale consolidatie … maar hoe?
Landen die hun overheidsuitgaven tijdens een consolidatie verlagen, zien achteraf gemiddeld een hogere groei.
De Belgische overheid weet dus wat te doen. Nog voor de toezegging om de militaire uitgaven te verhogen, zag het traject van de overheidsfinanciën er op zijn best wankel uit. Het primaire tekort, exclusief rentelasten, moet snel dalen. Een verlaging tot 3% van het bbp in de komende vier jaar zou een goede start zijn. Maar hoe?
Gluren naar de buren
Bij de eeuwwisseling was Belgiës primaire saldo gezond. Meer nog: het was zelfs veel positiever dan dat van de meeste landen die nu deel uitmaken van de EU en de OESO. Onderstaande grafiek toont hoe de Grote Financiële Crisis, en vooral de Covid-pandemie, een stok in het wiel van België en vele andere landen stak.
Hoe haalbaar is een verbetering van het begrotingssaldo met 3 procentpunten (of meer) in vier jaar tijd? Als we kijken naar de 22 landen in onze OESO/EU-dataset, vonden er in de twee decennia vóór de pandemie maar liefst 24 van deze episodes plaats.
Door verschillende trojka-interventies stond Griekenland twee keer op deze lijst, net als Duitsland. Portugal en Tsjechië zijn de enige landen met drie consolidatie-inspanningen. Vier landen hebben er nul op de teller: Finland, Frankrijk, Italië en … België.
Een terugblik op deze episodes onthult enkele interessante vaststellingen. Ten eerste verbeterde het primaire tekort gemiddeld met 3,6% van het bbp. Over de periode van vier jaar lag de groei gemiddeld 0,1 procentpunt lager. In de vier jaar erna versnelde de groei echter met gemiddeld 0,7 procentpunt per jaar.
Het gros van de consolidatie – gemiddeld genomen eigenlijk alles – werd gerealiseerd door lagere uitgaven. Niet dat inkomstenstijgingen geen rol speelden, maar ze hebben gemiddeld niet bijgedragen tot de verbetering van het begrotingssaldo.
Met de ‘G’ van groei
Het is lastig om de juiste balans te vinden tussen lagere uitgaven en hogere inkomsten. In deze steekproef hadden driekwart van de budgettaire verbeteringstrajecten meer baat bij lagere uitgaven. Gemiddeld leidden deze episodes achteraf tot een hogere groei. Omgekeerd leidden episode waarin vooral de inkomsten domineerden gemiddeld tot een lagere groei.
Over het algemeen was snoeien in de uitgaven de dominante strategie voor overheden die hun primaire tekort wilden terugdringen. De Belgische regering kan hieruit leren, maar het moeilijkste deel komt er nog aan.